bölüm 2:
iki kusursuz sahne:
aynı goodfellas filminde de olduğu gibi casino filminde de şiddet önemli bir unsur. iki filmde gerçek olaylardan yola çıkarak, nicholas pileggi ve scorsese tarafından senaryolaştırılmış. iki filmde de şiddet sahnelerinin özelliği ve çarpıcılığı estetize edilmemesinden geliyor.
casino filminin 12. dakikasında, nicky, hızla gerçekleşen, sert, soğuk ve nedensiz bir şiddet eylemi gerçekleştiriyor. sahnede, kamera barın barmenin bulunması gereken tarafında ileri doğru kaydırılmasıyla ilerliyor. bar bu sahnede çok önemli, çünkü kamera barın öteki tarafına hiç geçmiyor. bir nevi yönetmen şiddetle arasına mesafe koyuyor. önce yüzleri birbirine dönük şekilde konuşan bir kadın ve erkek görünürüyor.önlerinde parlak kırmızı bir içki var. kaydırma devam ettikçe nicky ve konuştuğu adamı görüyoruz. onlarda birbirlerine dönükler ve nicky biraz sinirli gibi. kaydırma devam ederken kamera çevrinerek nicky'e dönüyor. alan derinliği yok, dikkat karakterlerde. yinede barın boş olduğu anlaşılıyor. muhtemelen çok geç bir saat. arka tarafta yanıp sönen beyaz spot tarzı ışıklar var. yani ışığın çoğunluğu arkalarından geliyor. bu durum sahneye açık mavi-beyaz bir renk vermekle beraber sigara dumanını çok farkedilir şekilde görünür kılıyorlar ve kırmızı nesneleri parlak bir hale getirmişler. yani dumanaltı ve soğuk bir mekan var.bence burada ki buz mavisi tonlar içerisinde belirginleşen karakterlerimizin soğukkanlı yapıları ise. bazı masaların üzerinde duran kırmızı fenerler ve bardaki kırmızı içki kadehide bir çeşit alarmdır. ardından ace geliyor ve adamın konuştuğu kadına selam verip nicky'nin yanına geçiyor. sudan bir sebep yüzünden adam ace'e küfrediyor. patronlar nicky'ye ace'i kollama görevi verdiği için nicky duruma müdahele ediyor. adamın ace'e kıçına sokmasını söylediği kalemi alıp adamın boğazına defalarca sokuyor ve onu tekmeliyor. ancak adam ilk darbeden sonra yere düştüğü için o andan sonrasını göremiyoruz. yani çerçevenin yarısı barla kaplanmış durumda. o an oradaki kan yerine kırmızı içki olan kadeh çerçeveye girip çıkıyor. barın altında olanları göstermektense zihinlerde canlandırıyor scorsese. bu sahne için şiddetle arasına mesafe koymuş diyebiliriz. ace, karakteri gereği hala soğukkanlı, nicky ise adamı bir yandan tekmelerken aynı anda adamın boğazından çıkan tiz hırıltılarla dalga geçiyor. oysa ki o an sahnedeki en rahatsız edici şey boğazı delinmiş bir adamın nefes alma çabalarının işitsel yansımasıdır. bu da nicky'nin nasıl bir canavar olduğunu anlatmanın çok kuvvetli bir yolu. kamera nicky'deki kanlı kaleme yakın çekim yaptığında, parlayan kan, içki bardağındaki ile aynı renkte. yani çerçeveye girip çıkan kırmızı içki aşağıda da sürekli kan çıktığını anlatmak için kullanılmış.ardından ace'in dış sesi, nicky'nin ne kadar tehlikeli ve kindar bir adam olduğunu anlatırken, görüntüde ace'in omuzundan, çok yavaşlatılmış bir görüntüyle saçları dağılmış nicky'i görüntüleniyor. hala yanmakta olan sigara, onu dumanların arasında yavaşça nefes alan, insan dışı bir yaratıkmış gibi gösteriyor.bu durumda karakter sahneden önce taşıdığı anlamdan fazlasına sahip oluyor. nicky'nin artık görünmesi bile bir sahneye gerilim katmak için yeterli.
bu insandışı yaratık benzetmesini yapmanın sebebi cape fear filmindeki bir sahnenin dvd versyonunun özel seçenekler bölümünde, scorsese'nin sahneyi yorumlayışıdır. de niro'nun vücut egzersizi çalışırken juliette lewis'i telefonla aradığı sahnede, de niro'yu tavandan aşağı sarkarken çekmişti. aslında karakterin yaptığı bir çeşit ters mekik harekti, ancak scorsese onu bu şekilde çekerek, de niro'yu bir yarasaya, yani vampire benzetmek istediğini söyledi ve ardından bu tarz çekimleri bütün korkulması gereken karakterleri için kullandığını belirtti.
bu varlığı ile bile gerilim yaratan karakter, özellikle çölde ace nicky'nin çölde ace ile buluştuğu sahnede ortaya çıkar. oraya varmak için 6 kere araba değiştirmek zorunda kalan nicky, her arabada daha da çok sinirleniyor. çöldeki çekimde, dış karşı açı kullanımının tercih edilmesinin sebebi, sürekli ikisini de çerçevede tutmak istemek. çünkü bu sayede nicky'i tanıyan izleyici onun her an saldırıya geçeceğini düşünüyor. bu yüzden konuşurken çok yakınlar ve bu beklenti gerilim yaratıyor. konuşma sonunda ace nicky'nin arabasının kaldırdığı toz bulutunun içinde kalıyor. görüntüde silikleşip, bir an tamamen kaybolup, sonra yine beliriyor. bu ace'in bir nevi gidip gelmesi, az önce içinde bulunduğu durumun görsel bir karşılığı. ayrıca nicky'nin baskın,saldırgan karakterinin karşısında soğukkanlı kalsada, silikleştiğinin bir göstergesi.
az önce bahsettiğim bar sahnesinin bitiminde ise kamera, uzak bir köşeden barın genel görüntüsünü gösteriyor. bu yeni açıda artık rengarenk ışıklarda var ve "i can't get no satisfaction" şarkısı başlıyor. bütün ağırlık birden yok oluyor. çünkü o dünya için sıradan bir şey gerçekleşti, kolaylıkla unutuluyor.şiddetin ne kadar sıradanlaştığı, nedensizleştiği anlatılıyor. bu sahnede şiddet bir bakıma sansürlenmişse de, nicky ve kardeşinin sopalarla dövülüp canlı canlı gömüldüğü sahnede olaya fazla yorum katmayan bir çekim yapılmış.scorsese "günümüz sinemasında sıkça görülen, şiddetin kendi kendinin sebebi gibi gösterilmesine dayanamıyorum"diyor. filmdeki şiddet karakterlerin temelinde.asla vazgeçmeyen, önü kesildiğinde saldırganlaşan karakterler var.
casino filmindeki bar cinayeti sahnesinin goodfellas filminde bir nevi karşılığı var. jimmy'nin işlettiği bir barda, 6 yıl sonra hapisten çıkmış bir gangsterin, ufak bir kutlaması var. tommy yanında bir kadınla geliyor ve kendini beğenmiş tavırları yüzünden aşağılanıyor. tartışma çıkıyor ve yanındaki kadını evine bıraktıktan sonra geri dönüyor. jimmy ile birlikte adamı öldürüyorlar. bu adam filmin açılışında bagajda olan adam.ve filmin sonunda tommy'nin ölümüne sebep olacak adam. bu sefer bar daha aydınlık. kutlama sebebiyle çok fazla renk var. ama yine diğer filmdeki gibi içeridekiler sadece birbirini tanıyan insanlar. bu gece mekanlarında her zaman saatin çok geç, alkolün çok yüksek olduğu bir anı çağrıştırıyor. hapisten çıkan adamın yanında iki erkek bir kadın var, üç sıkı dostun yanında ise tommy'nin birlikte geldiği kadın. kadınlar büyük ihtimalle orada erkeklerin alınganlığını arttırmak için bulunuyorlar. italyan erkekleri de bütün erkekler gibi, kadının yanında küçük düşmeyi asla kaldıramıyor. casino filminde ki sahnede de kadın gerilimin başladığı noktadaydı. diğer filmde ki sahnede gerilimin sezdirilmesi; renkler, netlik ve duman üzerinden ilerliyordu. bu sahnede ise kamera asla iki tarafı birden aynı çerçeveye sığdıran bir dış açı kullanmıyor. taraf oldukları açıkça belirtilmiş. kadrajda ya onlar var ya da diğerleri. bir tarafta artık küçük işleri bırakmış, "gelecek" . öbür tarafta devri sona eren,ama saygı görmek isteyen"geçmiş". tommy yanındaki kadını bırakıp döndüğünde, barda sadece sıkı dostlar ve öldürecekleri adam kalmış. işıklar azalmış ve yine kırmızı renk önde. kamera henry'de iken, henry kapının açılış sesiyle hızla kapıya doğru yürümeye başlıyor. dikkatler o an henry'de. kamera çevrinmeyle takip ederken, içeri girenin tommy olduğunu görüyoruz ve henry'nin durdurma çabasına rağmen öldürecekleri adama ilerliyor. yani kamera önce sola henry'nin hareketiyle sonra tommy'yi takip ederek sağa hızlı iki pan yapıyor. iki uç noktanın ortasında ise adamı lafa tutmuş jimmy var. bu durumda bu çok oyunculu hareketli sahneyi hiçbirşeyi atlamdan aynı hareketlilikle kaydetmiş oluyor. ardından kavganın hareketliliği içerisinde hem mağdurun bakış açısının, hemde sıkı dostların yüzlerinin yakından gösterildiği kesmelerle ilerliyor sahne. bu sahnedeki şiddetin sertliği ve rahatsız ediciliği karakterlerin davranışlarında. yine sudan bir sebep var ortada. jimmy bir dakika önce dostça sohbet ettiği adamın birden koluyla boğazından yakalayıp, tommy'nin vurabilmesi için uygun hale getiriyor. oysa adamı öldürmek için bir plan yapmadılar. jimmy, tommy gelir gelmez daha onunla konuşmadan bunu biliyor. adeta bu bir prensip meselesiymiş gibi.hakaret ettiğine göre öldürülmesi gerekiyor. ve ana karakterimiz henry yine ancak onları sakinleştirme görevinde.o hep kapıları kapatıp kontrol sağlıyor. filmin başında bagaj kapısını, bu sahnede ise kavga başladığı anda bar kapısını. adama hiç vurmuyor. açılış sahnesinde de bu sahnede de şaşkın gözlerle dostlarını izliyor. ama karşı müdahale de bulunması söz konusu değil, çünkü o zaman girdiği ortamda yeteri kadar sert olmadığı düşünülür. yine filmin başlarında, paulie'nin barında çalışırken, vurulmuş bir adamın kanını durdurmak için temiz önlükleri kullanıyor. patronun tepkisi ise : "sana inanamıyorum henry, bu gerizekalı için 8 tane temiz önlük harcadın. sana nasıl sert bir adam olacağını öğretmem gerek". adamın öldüğünü sanıp, onu masa örtülerine sardıklarında ise dördününde içinde bulunduğu bir genel çekimden, yavaş bir zoom-in ile tommy'ye yaklaşıyoruz. bu zoom-in esnasında kimse konuşmuyor.müzik kısık bir şekilde sahneye dahil oluyor. tommy'nin yüzüne geldiğimizde belli olan şey,tommy'nin bir şeyler söyleyeceği. yine doğal olarak beklenen şey, sinir geçtikten sonra belki bir pişmanlık ifadesi veya "şimdi ne yapacağız" diye sorması olurdu. fakat tommy sadec etraf kan olduğu için dostlarından özür diliyor. aynı silah çıkaracak sanırken kasap bıçağı çıkarması gibi, sandığımızdan da vahşi ve soğukkanlı.görüntü yine kırmızılar içinde kalmış henry'nin yüzünde donuyor.
iki kusursuz sahne:
aynı goodfellas filminde de olduğu gibi casino filminde de şiddet önemli bir unsur. iki filmde gerçek olaylardan yola çıkarak, nicholas pileggi ve scorsese tarafından senaryolaştırılmış. iki filmde de şiddet sahnelerinin özelliği ve çarpıcılığı estetize edilmemesinden geliyor.
casino filminin 12. dakikasında, nicky, hızla gerçekleşen, sert, soğuk ve nedensiz bir şiddet eylemi gerçekleştiriyor. sahnede, kamera barın barmenin bulunması gereken tarafında ileri doğru kaydırılmasıyla ilerliyor. bar bu sahnede çok önemli, çünkü kamera barın öteki tarafına hiç geçmiyor. bir nevi yönetmen şiddetle arasına mesafe koyuyor. önce yüzleri birbirine dönük şekilde konuşan bir kadın ve erkek görünürüyor.önlerinde parlak kırmızı bir içki var. kaydırma devam ettikçe nicky ve konuştuğu adamı görüyoruz. onlarda birbirlerine dönükler ve nicky biraz sinirli gibi. kaydırma devam ederken kamera çevrinerek nicky'e dönüyor. alan derinliği yok, dikkat karakterlerde. yinede barın boş olduğu anlaşılıyor. muhtemelen çok geç bir saat. arka tarafta yanıp sönen beyaz spot tarzı ışıklar var. yani ışığın çoğunluğu arkalarından geliyor. bu durum sahneye açık mavi-beyaz bir renk vermekle beraber sigara dumanını çok farkedilir şekilde görünür kılıyorlar ve kırmızı nesneleri parlak bir hale getirmişler. yani dumanaltı ve soğuk bir mekan var.bence burada ki buz mavisi tonlar içerisinde belirginleşen karakterlerimizin soğukkanlı yapıları ise. bazı masaların üzerinde duran kırmızı fenerler ve bardaki kırmızı içki kadehide bir çeşit alarmdır. ardından ace geliyor ve adamın konuştuğu kadına selam verip nicky'nin yanına geçiyor. sudan bir sebep yüzünden adam ace'e küfrediyor. patronlar nicky'ye ace'i kollama görevi verdiği için nicky duruma müdahele ediyor. adamın ace'e kıçına sokmasını söylediği kalemi alıp adamın boğazına defalarca sokuyor ve onu tekmeliyor. ancak adam ilk darbeden sonra yere düştüğü için o andan sonrasını göremiyoruz. yani çerçevenin yarısı barla kaplanmış durumda. o an oradaki kan yerine kırmızı içki olan kadeh çerçeveye girip çıkıyor. barın altında olanları göstermektense zihinlerde canlandırıyor scorsese. bu sahne için şiddetle arasına mesafe koymuş diyebiliriz. ace, karakteri gereği hala soğukkanlı, nicky ise adamı bir yandan tekmelerken aynı anda adamın boğazından çıkan tiz hırıltılarla dalga geçiyor. oysa ki o an sahnedeki en rahatsız edici şey boğazı delinmiş bir adamın nefes alma çabalarının işitsel yansımasıdır. bu da nicky'nin nasıl bir canavar olduğunu anlatmanın çok kuvvetli bir yolu. kamera nicky'deki kanlı kaleme yakın çekim yaptığında, parlayan kan, içki bardağındaki ile aynı renkte. yani çerçeveye girip çıkan kırmızı içki aşağıda da sürekli kan çıktığını anlatmak için kullanılmış.ardından ace'in dış sesi, nicky'nin ne kadar tehlikeli ve kindar bir adam olduğunu anlatırken, görüntüde ace'in omuzundan, çok yavaşlatılmış bir görüntüyle saçları dağılmış nicky'i görüntüleniyor. hala yanmakta olan sigara, onu dumanların arasında yavaşça nefes alan, insan dışı bir yaratıkmış gibi gösteriyor.bu durumda karakter sahneden önce taşıdığı anlamdan fazlasına sahip oluyor. nicky'nin artık görünmesi bile bir sahneye gerilim katmak için yeterli.
bu insandışı yaratık benzetmesini yapmanın sebebi cape fear filmindeki bir sahnenin dvd versyonunun özel seçenekler bölümünde, scorsese'nin sahneyi yorumlayışıdır. de niro'nun vücut egzersizi çalışırken juliette lewis'i telefonla aradığı sahnede, de niro'yu tavandan aşağı sarkarken çekmişti. aslında karakterin yaptığı bir çeşit ters mekik harekti, ancak scorsese onu bu şekilde çekerek, de niro'yu bir yarasaya, yani vampire benzetmek istediğini söyledi ve ardından bu tarz çekimleri bütün korkulması gereken karakterleri için kullandığını belirtti.
bu varlığı ile bile gerilim yaratan karakter, özellikle çölde ace nicky'nin çölde ace ile buluştuğu sahnede ortaya çıkar. oraya varmak için 6 kere araba değiştirmek zorunda kalan nicky, her arabada daha da çok sinirleniyor. çöldeki çekimde, dış karşı açı kullanımının tercih edilmesinin sebebi, sürekli ikisini de çerçevede tutmak istemek. çünkü bu sayede nicky'i tanıyan izleyici onun her an saldırıya geçeceğini düşünüyor. bu yüzden konuşurken çok yakınlar ve bu beklenti gerilim yaratıyor. konuşma sonunda ace nicky'nin arabasının kaldırdığı toz bulutunun içinde kalıyor. görüntüde silikleşip, bir an tamamen kaybolup, sonra yine beliriyor. bu ace'in bir nevi gidip gelmesi, az önce içinde bulunduğu durumun görsel bir karşılığı. ayrıca nicky'nin baskın,saldırgan karakterinin karşısında soğukkanlı kalsada, silikleştiğinin bir göstergesi.
az önce bahsettiğim bar sahnesinin bitiminde ise kamera, uzak bir köşeden barın genel görüntüsünü gösteriyor. bu yeni açıda artık rengarenk ışıklarda var ve "i can't get no satisfaction" şarkısı başlıyor. bütün ağırlık birden yok oluyor. çünkü o dünya için sıradan bir şey gerçekleşti, kolaylıkla unutuluyor.şiddetin ne kadar sıradanlaştığı, nedensizleştiği anlatılıyor. bu sahnede şiddet bir bakıma sansürlenmişse de, nicky ve kardeşinin sopalarla dövülüp canlı canlı gömüldüğü sahnede olaya fazla yorum katmayan bir çekim yapılmış.scorsese "günümüz sinemasında sıkça görülen, şiddetin kendi kendinin sebebi gibi gösterilmesine dayanamıyorum"diyor. filmdeki şiddet karakterlerin temelinde.asla vazgeçmeyen, önü kesildiğinde saldırganlaşan karakterler var.
casino filmindeki bar cinayeti sahnesinin goodfellas filminde bir nevi karşılığı var. jimmy'nin işlettiği bir barda, 6 yıl sonra hapisten çıkmış bir gangsterin, ufak bir kutlaması var. tommy yanında bir kadınla geliyor ve kendini beğenmiş tavırları yüzünden aşağılanıyor. tartışma çıkıyor ve yanındaki kadını evine bıraktıktan sonra geri dönüyor. jimmy ile birlikte adamı öldürüyorlar. bu adam filmin açılışında bagajda olan adam.ve filmin sonunda tommy'nin ölümüne sebep olacak adam. bu sefer bar daha aydınlık. kutlama sebebiyle çok fazla renk var. ama yine diğer filmdeki gibi içeridekiler sadece birbirini tanıyan insanlar. bu gece mekanlarında her zaman saatin çok geç, alkolün çok yüksek olduğu bir anı çağrıştırıyor. hapisten çıkan adamın yanında iki erkek bir kadın var, üç sıkı dostun yanında ise tommy'nin birlikte geldiği kadın. kadınlar büyük ihtimalle orada erkeklerin alınganlığını arttırmak için bulunuyorlar. italyan erkekleri de bütün erkekler gibi, kadının yanında küçük düşmeyi asla kaldıramıyor. casino filminde ki sahnede de kadın gerilimin başladığı noktadaydı. diğer filmde ki sahnede gerilimin sezdirilmesi; renkler, netlik ve duman üzerinden ilerliyordu. bu sahnede ise kamera asla iki tarafı birden aynı çerçeveye sığdıran bir dış açı kullanmıyor. taraf oldukları açıkça belirtilmiş. kadrajda ya onlar var ya da diğerleri. bir tarafta artık küçük işleri bırakmış, "gelecek" . öbür tarafta devri sona eren,ama saygı görmek isteyen"geçmiş". tommy yanındaki kadını bırakıp döndüğünde, barda sadece sıkı dostlar ve öldürecekleri adam kalmış. işıklar azalmış ve yine kırmızı renk önde. kamera henry'de iken, henry kapının açılış sesiyle hızla kapıya doğru yürümeye başlıyor. dikkatler o an henry'de. kamera çevrinmeyle takip ederken, içeri girenin tommy olduğunu görüyoruz ve henry'nin durdurma çabasına rağmen öldürecekleri adama ilerliyor. yani kamera önce sola henry'nin hareketiyle sonra tommy'yi takip ederek sağa hızlı iki pan yapıyor. iki uç noktanın ortasında ise adamı lafa tutmuş jimmy var. bu durumda bu çok oyunculu hareketli sahneyi hiçbirşeyi atlamdan aynı hareketlilikle kaydetmiş oluyor. ardından kavganın hareketliliği içerisinde hem mağdurun bakış açısının, hemde sıkı dostların yüzlerinin yakından gösterildiği kesmelerle ilerliyor sahne. bu sahnedeki şiddetin sertliği ve rahatsız ediciliği karakterlerin davranışlarında. yine sudan bir sebep var ortada. jimmy bir dakika önce dostça sohbet ettiği adamın birden koluyla boğazından yakalayıp, tommy'nin vurabilmesi için uygun hale getiriyor. oysa adamı öldürmek için bir plan yapmadılar. jimmy, tommy gelir gelmez daha onunla konuşmadan bunu biliyor. adeta bu bir prensip meselesiymiş gibi.hakaret ettiğine göre öldürülmesi gerekiyor. ve ana karakterimiz henry yine ancak onları sakinleştirme görevinde.o hep kapıları kapatıp kontrol sağlıyor. filmin başında bagaj kapısını, bu sahnede ise kavga başladığı anda bar kapısını. adama hiç vurmuyor. açılış sahnesinde de bu sahnede de şaşkın gözlerle dostlarını izliyor. ama karşı müdahale de bulunması söz konusu değil, çünkü o zaman girdiği ortamda yeteri kadar sert olmadığı düşünülür. yine filmin başlarında, paulie'nin barında çalışırken, vurulmuş bir adamın kanını durdurmak için temiz önlükleri kullanıyor. patronun tepkisi ise : "sana inanamıyorum henry, bu gerizekalı için 8 tane temiz önlük harcadın. sana nasıl sert bir adam olacağını öğretmem gerek". adamın öldüğünü sanıp, onu masa örtülerine sardıklarında ise dördününde içinde bulunduğu bir genel çekimden, yavaş bir zoom-in ile tommy'ye yaklaşıyoruz. bu zoom-in esnasında kimse konuşmuyor.müzik kısık bir şekilde sahneye dahil oluyor. tommy'nin yüzüne geldiğimizde belli olan şey,tommy'nin bir şeyler söyleyeceği. yine doğal olarak beklenen şey, sinir geçtikten sonra belki bir pişmanlık ifadesi veya "şimdi ne yapacağız" diye sorması olurdu. fakat tommy sadec etraf kan olduğu için dostlarından özür diliyor. aynı silah çıkaracak sanırken kasap bıçağı çıkarması gibi, sandığımızdan da vahşi ve soğukkanlı.görüntü yine kırmızılar içinde kalmış henry'nin yüzünde donuyor.